NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ عَمْرِو
بْنِ السَّرْحِ
حَدَّثَنَا
ابْنُ وَهْبٍ
عَنْ حَيْوَةَ
بْنِ
شُرَيْحٍ
وَابْنِ
لَهِيعَةَ
عَنْ يَزِيدَ
بْنِ أَبِي
حَبِيبٍ عَنْ
أَسْلَمَ
أَبِي
عِمْرَانَ
قَالَ
غَزَوْنَا مِنْ
الْمَدِينَةِ
نُرِيدُ
الْقُسْطَنْطِينِيَّةَ
وَعَلَى
الْجَمَاعَةِ
عَبْدُ الرَّحْمَنِ
بْنُ خَالِدِ
بْنِ
الْوَلِيدِ
وَالرُّومُ
مُلْصِقُو
ظُهُورِهِمْ
بِحَائِطِ
الْمَدِينَةِ
فَحَمَلَ
رَجُلٌ عَلَى
الْعَدُوِّ
فَقَالَ النَّاسُ
مَهْ مَهْ لَا
إِلَهَ
إِلَّا
اللَّهُ
يُلْقِي
بِيَدَيْهِ
إِلَى
التَّهْلُكَةِ
فَقَالَ
أَبُو
أَيُّوبَ
إِنَّمَا
نَزَلَتْ
هَذِهِ
الْآيَةُ
فِينَا
مَعْشَرَ
الْأَنْصَارِ
لَمَّا نَصَرَ
اللَّهُ
نَبِيَّهُ
وَأَظْهَرَ
الْإِسْلَامَ
قُلْنَا
هَلُمَّ
نُقِيمُ فِي
أَمْوَالِنَا
وَنُصْلِحُهَا
فَأَنْزَلَ
اللَّهُ
تَعَالَى
وَأَنْفِقُوا
فِي سَبِيلِ
اللَّهِ
وَلَا
تُلْقُوا
بِأَيْدِيكُمْ
إِلَى
التَّهْلُكَةِ
فَالْإِلْقَاءُ
بِالْأَيْدِي
إِلَى
التَّهْلُكَةِ
أَنْ نُقِيمَ
فِي
أَمْوَالِنَا
وَنُصْلِحَهَا
وَنَدَعَ
الْجِهَادَ
قَالَ أَبُو عِمْرَانَ
فَلَمْ
يَزَلْ أَبُو
أَيُّوبَ يُجَاهِدُ
فِي سَبِيلِ
اللَّهِ
حَتَّى دُفِنَ
بِالْقُسْطَنْطِينِيَّةِ
Ebu îmran, Eşlem (b.
Yezid)'den; demiştir ki:
"Biz İstanbul'u
kasdederek Medine'den savaşa çıktık. Cemaatin başında Abdurrahman b. Halid b.
el-Velid vardı. Rum (askerleri) sırtlarını (İstanbul) şehrin(in) surlarına dayamışlardı.
Derken (bizden) bir adam (tek başına) düşmana saldır(ıp düşman safları arasına
dal)dı. Bunun üzerine halk "Vazgeç, vazgeç! lâ ilahe illallah kendi
elleriyle kendini tehlikeye atıyor!" diye feryad'a başladı. (Bunu gören)
Ebû Eyyûb (el-Ensârî) dedi ki:
"Bu âyet biz Ensâr
topluluğu hakkında indi. (Yüce) Allah Peygamberi (Muhammed) (s.a.v.)'e yardım
edip İslâmiyet'e destek olunca (kendi kendimize);
"Haydi gelin
mallarımızın başında duralım, onları düzene koyalım" demiştik. Bunun
üzerine Yüce Allah;
"Allah yolunda sarf
ediniz de kendinizi ellerinizle tehlikeye atmayınız!"[Bakara 195]
(mealindeki âyet-i kerimeyi) indirdi. (Kendi) eller(imiz)le kendimizi tehlikeye
atmak (demek), mallarımızın başında onları düzene koymakla uğraşmamız ve
cihâdı terk etmemiz (demektir.”
Ebu İmran dedi ki: Ebu
Eyyub (Şehid olup ta) İstanbul'a defn edilinceye kadar cihada devam etti.
İzah:
Tirmizî,
tefsiru'l-kur'ân
Çoğu kere hastalık ve
kötü alışkanlıklarla mücadelede söz konusu edilen; "Kendinizi kendi
elinizle tehlikeye atmayın" mealindeki ayetin sebeb-i nüzulünü açıklayan
büyük sahabi ve büyük mücahid Ebu Eyyub el-.Ensarî hazretleri, bizzat veya
bilvasıta Cihada iştirak etmekten kaçınanları uyarmakta, cihada hazır
olmamanın ve mutlak sulh taraftarı görünümüne bürünmenin tehlikesine ciddi
şekilde dikkatleri çekmektedir.
Harbi; tehlike, sulhu
ise, tehlikeden uzak kalmak sanmanın yanlışlığını ortaya koyan âyet,
müslümanlar için bir hareket ve fedakarlık kaynağıdır. Görünüşe aldanmama
ihtarıdır. Zâten savaşla ilgili bir ayette, kişisel kanaat ve görüşlerin
kısırlığı, ilâhi emirlerin ve yasakların maslahat-ı nassa uygunluğu şöyle
açıklamış bulunmaktadır:
"Savaş -hoşunuza
gitmediği halde- size farz kılındı. İhtimal ki hoşlanmadığınız bir şey sizin
İyiliğinizedir ve ihtimal ki sevdiğiniz bir şeyde kötülüğünüzedir. Allah bilir,
siz bilmezsiniz."[Bakara 216]
Savaşın fevkalade
sıkıntıları olduğu muhakkaktır. Kişiyi ölüm tehlikesiyle burun buruna
getirdiği de doğrudur. Ancak cihada iştirak etmek demek, mutlaka ölmek demek de
değildir. Allah yolunda savaşırken ölene zaten "ölü" denemez. Çünkü
yüce Allah Kur'ân-ı Kerîminde; "Allah yolunda öldürülenlere ölü demeyin,
zira onlar diridirler, fakat siz farkında değilsiniz." "Allah yolunda
öldürülenleri sakın ölüler sanma, Bilakis Rableri katında diridirler. Allah'ın
bol nimetinden onlara verdiği şeylerle sevinç içinde rızıklanırlar,
arkalarından kendilerine ulaşamayan kimselere, kendilerine korku olmadığını ve
üzülmeyeceklerini müjdelemek isterler."[Âl-i İmrân 169, 170.] buyurmaktadır.
İyilik ve tehlikeden
uzaklık olarak değerlendirilen sulh ya da cihad-dan geri durmanın tehlikesi
ise, kişiyi mal kazanmaya ve rahata alıştırması, dünyayı sevdirmesi, ölümden
korkma hissini yaygınlaştırması ve fedakârlık ruhunu öldürmesi olarak
sayılabilir. İnançları çerçevesinde, kendi ülkesinde özgür yaşama mutluluğunun
önemini takdir edemeyen fertlerden oluşan bir milletin varlığı görülmüş
değildir. Bu yüzden mutlak sulh taraftarı olmak, tehlikeyi tam anlamıyla
kucaklamak demektir. Gerektiğinde cihada koşmasını ve ölmesini bilmeyen
milletler yaşama haklarından kendi kendilerine vazgeçmiş olmaktadırlar, İşte bu
kişilerin kendi elleriyle kendilerini tehlikeye atması olur. Nitekim Allah
Teâîâ bir ayet-i kerimede cihaddan geri kalanların durumuna ışık tutmakta, acı
sonlarını bizlere şöyle açıklamaktadır; "Ey inananlar, size ne oldu ki,
"Allah yoİunda savaşa çıkın" dendiği zaman yere çakılıp kaldınız?
Ahireti bırakıp dünya hayatına mı razı oldunuz? Oysa dünya hayatının geçimi
ahirete göre pek az bir şeydir. (Cihad'a) çıkmazsamz, Allah size can yakıcı aza
bin azab eder ve yerinize başka bir millet getirir. Ona bir şey de
yapamazsınız, Allah her şeye kadirdir."[Tevbe 39, 40.]
Tefsir alimlerinin
beyanına göre bu ayeti kerimeler her halükârda savaşa hazırlıklı ve uyanık
bulunmanın ve bunun için gerekli harcamaları yapmanın farz olduğunu ifade
etmektedir.